مبانی نظری و پیشینه اینترنت و نگرش فرهنگی روحانیون

بصورت فایل ورد

همراه با منابع

مقدمه:

مفاهیمی چون «اینترنت»، «فرهنگ»، «نگرش»، «نگرش فرهنگی» و «روحانیت»، از جمله مهم‌ترین مفاهیم ساختاری و زیربنایی پژوهش حاضر هستند که در بخش نخست این فصل با عنوان «تعاریف مفهومی» به صورت مفصل تعریف و تحدید شده‌اند. هم‌چنین نظریه‌های مرتبط با این پژوهش، در بخش دوم با عنوان «مبانی نظری» ارائه گردیده است که با توجه به ماهیت بین رشته‌ای تحقیق حاضر، به دو دست? نظریه‌های ارتباطاتی و روان‌شناسی اجتماعی تقسیم شده‌اند، ضمن این که هر کدام از این دو دسته، تقسیمات درونی مربوط به خود را نیز دارند. با توجه به نظریه‌های مطرح شده، در بخش سوم این فصل، چارچوب نظریِ پژوهش ارائه شده است و در دام? این بخش نیز، پیشین? پژوهش، پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیق آورده شده است.

1ـ2ـ تعاریف مفهومی

1ـ1ـ2ـ اینترنت^[1]

اینترنت را باید بزرگ‌ترین سامانه‌ای دانست که تاکنون به دست انسان طرّاحی، مهندسی و اجرا گردیده ‌است و به قول برخی از محققان ارتباطی، ستون فقرات ارتباطات کامپیوتری جهانی و به عبارت دیگر، «شبک? شبکه‌های اطلاع‌رسانی» جهان شناخته می‌شود (کاستلز، 1996: 401).

این شبک? عظیم ارتباطی، در واقع، ساختار تحوّل‌یافت? یک شبک? اطلاعاتی نظامی است و ریش? آن به ده? 1960 باز می‌گردد که به دنبال پرتاب نخستین قمرهای مصنوعی اتحاد جماهیر شوروی به فضای ماورای جوّ زمین و افزایش نگرانی ایالات متحد? امریکا از خطرات حملات هسته‌ای احتمالی آن کشور و به منظور حفظ و حراست اسرار نظامی ارتش امریکا در شرایط بسیار مخوف جنگ هسته‌ای، از طرف «آژانس طرح‌های پژوهشی پیشرفته»^[2] (آرپا)^[3] در وزارت دفاع ایالات متحده، پایه‌گذاری شد. شبک? یادشده، طوری طراحی شده بود که هر مجموع? اطلاعاتی، مسیر خاص خود را در میان مدارهای ارتباطی مختلف شبک? مورد نظر، به صورت افقی طرح می‌کرد و در عین حال، امکان گردآوری تمام آن‌ها از هر واحد خاص نیز وجود داشت. مدتی بعد، تحت تأثیر پیشرفت تکنولوژی دیجیتال، امکان جمع‌آوری و بسته‌بندی هر گونه پیام و از جمله اصوات، تصویرها و داده‌ها و ایجاد شبکه‌های اطلاعاتیِ منتقل‌کنند? انواع نمادها، بدون نیاز به هر گونه مرکز کنترل، پدید آمد و به این ترتیب، با استفاده از فراگیری بسیار گسترد? زبان دیجیتال و شبکه‌بندی نظام ارتباطی، شالود? تکنولوژیک ارتباطات افقی جهانی فراهم شد.

نخستین شبک? اطلاعاتی از این نوع، که به عنوان قدردانی از مؤسس? بنیانگذار آن، «آرپانت»^[4] نامگذاری گردید، در سال 1969، بر روی مراکز تحقیقاتی همکاری‌کننده با وزارت دفاع ایالات متحد? امریکا و از جمله دانشگاه کالیفرنیا و دانشگاه‌ هاروارد گشوده شد و در پی آن، پژوهش‌گران، برای برقراری ارتباط علمی متقابل با یکدیگر، به بهره‌بردای از این شبکه پرداختند. در سال 1983، برای جدا ساختن کامل کاربردهای نظامی و غیر نظامی شبک? مذکور، در کنار «آرپانت»، شبک? مستقلی موسوم به «میل‌نت»^[5] برای پژوهش‌گران نظامی تأسیس گردید. در طول سال‌های بعد از ده? 1980، «بنیاد ملی علوم»^[6] ایالات متحده، علاوه بر ایجاد یک شبک? خاص علمی به نام سی‌اس‌نت^[7]، شبک? دیگری با همکاری شرکت مشهور «آی.بی.ام»^[8] به نام «بیت‌نت»^[9] برای استفاد? محققان زمینه‌های غیر علمی تأسیس نمود.

با توجه به آن که تمام شکبه‌های مذکور، در فعالیت‌ها و تماس‌های ارتباطی خود، از سیستم اطلاعات «آرپانت» بهره‌مند می‌شدند، مدتی نام این شبک? میان‌شبکه‌ای، «آرپا ـ اینترنت»^[10] گفته می‌شد و سرانجام به «اینترنت» موسوم گردید (معتمدنژاد، 1389: 143ـ147).

بدین ترتیب، در تعریف علمی (نظری)، اینترنت را می‌توان مجموعه‌ای از شبکه‌های اطلاعاتی مرتبط به هم دانست که از مجموع? پروتکل^[11] (مقاوله‌نامه) واحدی استفاده می‌کنند و در جهت عرض? مجموع? اطلاعاتی واحدی به کاربران یا مشتریان خود، مشارکت دارند (محسنی، 1386: 80).

فضای مجازی^[12] عبارت دیگری است که به عنوان مترادفی برای اینترنت به کار می‌رود. این عبارت، بیان‌گر دنیایی مجازی است که در آن، فناوری و تخیّل در ورای صفح? رایان? کاربر با یکدیگر پیوند می‌‌خورند. فضای مجازی و اینترنت، به عنوان سرحدی جدید در نظر گرفته می‌شوند که در آن، مردم این امکان را می‌یابند تا با یکدیگر و با اطلاعات، به طرقی جدید برخورد پیدا کنند؛ زیرا اینترنت، جابه‌جایی بین فضای واقعی و مجازی را سهل و آسان می‌کند. حرکت در بین محیط واقعی و محیط مجازی، به واسط? فناوری اینترنت، امکان‌پذیر می‌گردد. از این رو، اینترنت، ابزاری است که شکل‌دهند? فضا و حرکت است (استوت، 1388: 61). در توصیف اینترنت و بیان ویژگی‌ها و اهمیت آن، هم‌چنین از مفاهیمی مانند شبک? شبکه‌ها، تارعنکبوت الکترونیک، فضای سیبرنتیک^[13] و... نیز استفاده شده است.

پروتکل اینترنت، با توجه به مزایایی که دارد، به سرعت روی تعداد زیادی از سیستم‌های کامپیوتری پیاده شد، چرا که تنها پروتکلی بود که به کامپیوترهای ساخته شده توسط شرکت‌های مختلف، امکان برقراری ارتباط با هم را می‌داد. رشد اینترنت از اواسط سال 1980 (زمانی که به شبک? عمومی مخابراتی متصل شد)، سرعت یافت. «بنیاد ملی علوم» امریکا نیز از سال 1987 با اعطای کمک‌های مالی به دانشگاه‌های این کشور به منظور برقراری ارتباط با شبکه، نقش مهمی در جهت فراگیر کردن دسترسی به اینترنت ایفا کرد، امکاناتی که در گذشته، فقط در اختیار تعداد محدودی از پژوهش‌گران و مسئولین حکومتی امریکا بود (محسنی، 1386: 82). در پایان دور? جنگ سرد، اینترنت از پرد? آهنین نیز عبور کرد و به تدریج (از سال 1990) به کشورهای جهان سوم نیز وارد شد.

بر اساس آخرین آمار منتشر شده، در حال حاضر (30 ژانوی? 2012) کاربران اینترنت، آماری نزدیک به دو و نیم میلیارد نفر از جمعیت هفت میلیارد نفری جهان را به خود اختصاص داده‌اند که از این آمار، 5/49 درصد در آسیا و اقیانوسیه، 21/5 درصد در اروپا، 22 درصد در قار? امریکا و 7 درصد در افریقا زندگی می‌کنند.

---

[1]- Internet

[2]- Advanced Research Project Agency

[3]- ARPA

[4]- Arpanet

[5]- Milnet

[6]- National Science Foundation (NFS)

[7]- Csnet

[8]- IBM

[9]- Bitnet

[10]- Arpa-Internet

[11]- Protecol

[12]- Cyberspace

[13]- Cybernetic Space